Πρόλογος

Εμείς οι Χριστιανοί βρήκαμε σήμερα ξαπλωμένο το Χριστιανισμό σ' ολόκληρο τον κόσμο. Αλλά σκεφτήκαμε ποτέ πόσο μεγάλη και βαρειά είναι αυτή η κληρονομιά; Αναλογισθήκαμε πώς ρίζωσε στην αρχή και πώς διαδόθηκε κατόπιν παντού, ώστε να φθάση μέχρις ημών και να φέρνη τόση μεγάλη ωφέλεια στην κοινωνία και να σώζη τόσα εκατομμύρια ψυχές;

Αι, λοιπόν, μάθε, αναγνώστα, ότι αυτό, που βρήκαμε εμείς έτοιμο, δεν ήταν εύκολο. Το δυσθεώρητο αυτό οικοδόμημα του Χριστιανισμού, για να γιγαντωθή έπρεπε να στηριχθή σε γερά θεμέλια. Και αυτά ήσαν οι Απόστολοι και οι πρώτοι Χριστιανοί. Αυτοί ξερίζωσαν την ειδωλολατρία και ρίζωσαν παντού του Χριστού την πίστη την αγία. Αλλά αυτό, καθώς καταλαβαίνεις, ήταν δυσκολώτατον.

1. Διότι η ειδωλολατρία ήταν θρησκεία που ικανοποιούσε όλα τα πάθη και όλες τις κατώτερες ορμές των ανθρώπων. Γι' αυτό άλλωστε ήταν ριζωμένη στα κατάβαθα του είναι τους. Λατρεύανε π.χ. στο πρόσωπο του Διός τον εγωισμό και τα καπρίτσια τους, στο πρόσωπο του Διονύσου το μεθύσι, στο πρόσωπο της Ήρας τις συζυγικές απάτες και στο πρόσωπο της Αφροδίτητας την ανηθικότητα. Την ακολασία τη λατρεύανε επίσημα. Δεν την είχανε για αμαρτία, αλλά για αρετή. Αμαρτάνανε και νομίζανε οι ταλαίπωροι, πως αυτό άρεσε στο Θεό. Αρκεί να σκεφθή κανείς, ότι στην Κόρινθο μονάχα ο ναός της Αφροδίτης είχε χίλιες "ιερόδουλες".
   
   Η Χριστιανική όμως Θρησκεία τα απαγόρευε αυτά αυστηρότατα και ζητούσε από τους οπαδούς της τα αντίθετα. Ζητούσε να είναι ταπεινοί "ο θέλων πρώτος είναι έστω πάντων έσχατος". Ζητούσε να είναι εγκρατείς "μέθυσοι βασιλείαν Θεού ου κληρονομήσουσι". Ζητούσε αγνοτητα "έξω οι κύνες". Ζητούσε να αποφεύγουν, οι οπαδοί Του, όχι μόνο την ανήθικη πράξι, αλλά και το πονηρό βλέμμα. "Πας, ος αν ιδη γυναίκα προς το επιθυμήσαι αυτής, ήδη εμοίχευσεν αυτήν εν τη καρδία αυτού". Πώς, λοιπόν, μπορούσανε αυτοί να αφήσουνε μια τόσο εύκολη θρησκεία και να ακολουθήσουνε τη νέα, που ήταν τόσο αυστηρή;
2. Έπειτα, η ειδωλολατράι ήταν συνδεδεμένη και με τη ζωή και τα συμφέροντα των ανθρώπων. Χτυπώντας όμως την ειδωλολατρία ο Χριστιανισμός, χτυπούσε συμφέροντα. Πόσο όμως δύσκολο είναι να ξεριζωθή κάθε τί που είναι συνδεδεμένο με τη ζωή, αλλά και παντός με το συμφέρον των ανθρώπων!
3. Είχανε να παλέψουν οι πρώτοι Χριστιανοί με τον Σατανά. Οι πρόγονοί μας ήσαν έξυπνοι, αλλά την πάθανε. Διότι πίσω από την ειδωλολατρία κρυβότανε ο Σατανάς και τα πονηρά πνεύματα, που τους κρατούσανε στην πλάνη. Εις τα διάφορα μαντεία (Δελφών, Δωδώνης, κλπ) και εις τα αρχαία μυστήρια (Ελευσίνος, Ισίδος, Οσίριδος κ.α.) έβλεπαν οι άνθρωποι ομολογουμένως υπερφυσικά πράγματα. Μη ξεύροντας δε ότι αυτά είναι από τον Σατανά, τα νομίζανε, ότι ήτανε από τον Θεό. Γι' αυτό υπερασπιζότανε την ειδωλολατρία με φανατισμό και πείσμα. Πού να αφήσουνε να τη θίξη κανείς! Τον σκοτώντανε (άλλωστε είχανε και Θεό τον Άρη, που ευχαριστείτο στα αίματα και στους φόνους). "Έρχεται ώρα ίνα πας ο αποκτείνας ημάς, δόξη λατρείαν προσέφερεν τω Θεώ", είπεν ο Χριστός.

Και όμως γκρεμίστηκε το δωδεκάθεο του Ολύμπου, ρήμαξαν τα μαντεία και τα ιερά τους, έπεσαν και έγιναν συντρίμμια τα είδωλα. Εξαφανίσθηκαν οι χρυσελεφάντινοι Θεοί της Ακροπόλεως και στη θέσι τους στήθηκε ο Τίμιος Σταυρός του Χριστού μας. Ο τρισένδοξος Σταυρός λαμπιρίζει σήμερα παντού. Στους τρούλλους των ναών και στα στέμματα των βασιλέων. Στα όπλα των στρατών και στα πηλίκια των αξιοματικών. Στα στήθη των γυναικών και στα παράσημα των ηρώων. Στους τάφους των νεκροταφείων και στα λάβαρα των πανίσχυρων λαών.

Πώς έγινε η μεταβολή αυτή; Έγινε με τους κόπους και τα τρεξίματα των Αποστόλων και των πρώτων Χριστιανών, που έκαναν για τη διάδοσι του Ευαγγελίου στους απίστους. Έγινε με τας αφαντάστους θυσίας και τα τρομερά μαρτύρια των πιστών ανδρών και γυναικών και των μικρών ακόμη παιδιών που υπέμεινον[...].

Αρχιμ. Χαράλαμπος Δ. Βασιλόπουλος